Isniin 1, April 2024 {HMC} Dadku waxay cusbada ama milixda isticmaali jireen ilaa iyo waagii ilbaxnimada si ay u habeeyaan, una hagaajiyaan cuntada.
Magaalada Rome ee qadiimiga ah, milixdu aad ayay muhiim ugu ahayd ganacsiga iyo in askarta loo siiyo mushahar ahaan.
Qiimaha milixdu waxa ay ahayd qayb ka mid ah ilaalinta cuntada.
Cusbadu waxay keeni kartaa dhiig karka waxayna ka qayb qaadan kartaa wadne xanuunka iyo faaligga ama istoroogga.
Waxa kale oo lala xiriiriyaa khatarta kororka ah ee uu ku yeelan karo kansarka caloosha iyo mindhicirka, lafo-jilicsanaanta iyo buurnaanta.
Cayilka iyo cusbada
Dhagaxaanta cusbada waxa ay ku xirantahay cawaaqibka caafimaad ee kale marka laga reebo cadaadiska dhiigga.
Cuntooyinka cusbadu ku badantahay ee saxarada ayaa si weyn ugu xiran ciladaha dheef-shiid, oo ay ku jiraan sonkorta dhiiga oo sareeya, cudurka dufanka beerka, iyo miisaanka oo kordha.
Dhab ahaantii, hal daraasad ayaa lagu qiyaasay in garaam kasta oo maalinle ah, ay jirto 15% khatarta kororka buurnaanta.
Daraasad cunto oo caadi ah oo ka soo baxday machadyada caafimaadka qaranka ee Maraykanka ayaa lagu ogaaday in dadka isticmaala cuntada aadka loogu habeeyay milixda muddo laba toddobaad ah ay cunaan ilaa 500 kaloori oo dheeraad ah oo miisaankoodu yahay 1 kiilo in ka badan marka loo eego kuwa cunay cuntooyinka caadiga ah.
Mid ka mid ah farqiga ugu weyn ee u dhexeeya labada cunto ayaa ahaa isticmaalka dheeraadka ah ee 1.2 garaam oo milix ah oo leh cuntooyinka aadka loo habeeyey ama la wershadeeyay.
Dheef-shiid kiimikaadka loo yaqaanno Microbiome waxay kicisaa sii deynta nooca dabiiciga ah ee daawooyinka miisaanka lumiya ee Wegovy iyo Ozempic, iyo hormoonka mindhicirka ee GLP-1.
Sharaxaad kale oo ku saabsan saamaynta milixdu ku leedahay cudurrada dheef-shiid kiimikaadka, oo leh caddaymo kala duwan ayaa jirta, waxaa ka mid ah nuugista sonkorta oo kororta, iyo sonkorta loo yaqaan ‘fructose’ oo u horseedi karta ururinta dufanka iyo hoos u dhaca iyo isticmaalka tamarta ee wax soo saarka.
Ummadaha Adduunka iyo la tacaalidda cusbada
Iyadoo waddamo badani ay fulinayaan hindisayaasha dhimista cusbada, waxaa jira dareen la dagaallanka cusbada in uu sii kordhayo ah.
Yaraynta milixda cuntada ee Maraykanka waxay ku sii socotaa dib u dhac, iyada oo waddamo badan oo Yurub ah ay bilaabeen inay arkaan faa’iidooyinka ay ka mid yihiin hoos u dhigista cadaadiska dhiigga iyo dhimashada yar ee cudurrada wadnaha iyada oo loo marayo dadaallo ay ka mid yihiin calaamadaynta cunnada ay cusbadu ku jiro ee lagu iibiyo dukaamada kuna jirta baakadaha, iyo dib u habeynta cuntada si loo xaddido milixda.
Isbarbardhigga xogta badeecadaha cuntada degdega ah ee u dhexeeya waddammada ayaa muujinaya kala duwanaansho la taaban karo.
Tusaale ahaan, rootiga digaaga ee McDonald waxaa cad in ay kujirto cusbo badan, gudaha Maraykanka iyo xitaa American Coca-Cola oo ay kujirto cusbo waxaa ku jira milix, walxo aan ka jirin wadamadaoo ay kujirto cusbo kale.
Warshadaha milixda ee Maraykanka ayaa door ka ciyaari kara arrintan.
Mid ka mid ah codadka muhiimka ah ee warshadaha milixda sanado badan, mac-hadka cusbada ee hadda gaboobay, ayaa laga yaabaa inuu jahawareeriyo fariimaha caafimaadka bulshada ee ku saabsan muhiimada dhimista milixda isagoo xoogga saaraya kiisaska aan caadiga ahayn ee xaddidaadda milixdu ay noqon karto khatar.
Laakiin waxaa jira caddayn sii kordheysa oo ku saabsan baahida loo qabo in la yareeyo milixda cuntada guud.
Sannadka 2021-kii, Waaxda Beeraha ee Maraykanku waxay soo saartay hagitaan cusub oo ku wajahan warshadaha oo ku baaqaya in si iskood ah loo dhimo milixda cuntooyinka ganacsi ahaan loo diyaariyey iyo kuwa warshadaysan.
Dheellitirka
Sideed ugu quudin kartaa mindhicirkaaga si fiican adoo qiimeynaya qaadashada milixdaada?
Ku bilow inaad xaddido isticmaalkaaga cuntooyinka aadka loo warshadeeyey: Hilibka cusbada leh sida cuntada degdega ah iyo hilibka la daweeyay.
Waqtigan xaadirka ah, ilaa 70% milixda ku jirta cuntada Mareykanka waxaa laga cunaa baakadaha iyo cuntooyinka la warshadeeyay.
Cuntooyinka khamiirka leh, oo ay inta badan ku badan tahay cusbada, waxay sidoo kale noqon kartaa doorasho caafimaad.
Ugu dambeyntii, tixgeli dheelitirka cusbada ee cuntadaada.